همشهری آنلاین: فارس را باید مهد تاریخ و تمدن ایران قلمداد کرد. بر همین اساس باید برای فهم و درک بسیاری از ناشناخته‌های تاریخی و فرهنگی به این استان سفر کرد تا به مراد دل رسید. مردم این استان از دیرباز بنیان بسیاری از آیین‌ها و رسم‌های ایرانی را پی ریخته‌اند و بر ماندگاری آن اصرار دارند. جشن چهارشنبه‌سوری هم از جمله آیین‌های ایرانی است که می‌توان اصالت آن را در فارس جست‌وجو کرد.
پریدن از روی آتش
در آخرین چهارشنبه سال معمولاً بچه‌های هر محله در کوچه‌ها با هیزم جمع‌آوری‌شده آتش روشن می‌کنند. فارس‌ها معمولا در این جشن ۳ یا ۷ کپه بوته و خار تهیه می‌کنند؛ آنها را آتش می زنند و از روی آنها می‌پرند و می‌گویند: «زردی من از تو، سرخی تو از من».
شال‌اندازی و کوزه‌شکنی
شال‌اندازی از آداب چهارشنبه‌سوری در شهرها و روستاهای استان فارس بوده که پس از مراسم روشن‌کردن و پریدن از روی آتش انجام می‌شده است. در این رسم جوانان به بام همسایگان و خویشان می‌رفتند و از روی روزنه بالای اتاق (روزنه بخاری) شال درازی را به درون می‌انداختند. صاحب‌خانه می‌بایست هدیه‌ای در شال بگذارد. البته کوزه‌شکنی هم از آداب این روز که اکنون منسوخ شده‌است.
فال‌گوش ایستادن
از دیگر مراسم چهارشنبه‌سوری فال‌گوش ایستادن بوده است و بیشتر مخصوص کسانی بود که آرزویی داشتند. مانند دختران دم‌بخت یا زنان در آرزوی فرزند. آنها سر چهار راهی که نماد گذار از مشکل بود می‌ایستادند و کلیدی را که نماد گشایش بود، زیر پا می‌گذاشتند. نیت می‌کردند و گوش می‌ایستادند و گفت‌وگوی اولین رهگذر را پاسخ نیت خود می‌دانستند. آنها در واقع از فروهرها می‌خواستند که بستگی کارشان را با کلیدی که زیر پا داشتند، بگشایند.
ارادت به حافظ
مردم فارس و شیراز اراده ویژه‌ای به حافظ دارند، به‌همین دلیل خانواده‌ها در شب چهارشنبه‌سوری دور ِهم جمع می‌شوند و با دیوان حافظ فال می‌گیرند که به آن «فال دوره» نیز می‌گویند.
در کتاب آداب و رسوم نوروزی در فارس آمده‌است: «با توجه به ارادتی که شیرازیان به حضرت خواجه حافظ دارند، در این شب دور هم جمع می‌شوند و از دیوان حافظ فال می‌گیرند که به آن فال دوره نیز می‌گویند».
رفتن به سعدیه
در قدیم برخی از زنان و دختران شیرازی در شب چهارشنبه‌سوری به سعدیه می‌رفتند و در آب حوض ماهی آب‌تنی می‌کردند و با جام دعا و چهل کلید آب آن حوض را بر سرو روی خود می‌ریختند. این سنت، به دلیل ساخت آرامگاه سعدی منسوخ شده است. اما برخی از قدیمی‌های شیراز در این روز نیت می‌کنند و دست و صورت خود را در جوی آب واقع در کوچه حمام سعدی می‌شویند.
بخت‌گشایی
در شب چهارشنبه‌سوری در شیراز رسم بود دختران دم‌بخت ابریشم هفت رنگ به کمر می‌بستند و صبح روز چهارشنبه کودک نابالغی را وامی‌داشتند که بند ابریشمی را باز کند به این نیت که گره از بخت بسته‌شان باز شود.
رسم بود در شیراز دخترهایی که باصطلاح بخت‌شان بسته بود به محل معروفی به نام «خانه سید ابوتراب» که در داخل شهر در کوچه «شیشه‌گرها» واقع شده بود؛ می‌رفتند و زیر درخت کهنسالی که در آن خانه وجود داشت حلوا می‌پختند و بین فقرا تقسیم می‌کردند.
همچنین رسم بوده که بعضی از زنان برای برآورده‌شدن حاجت خود پای منبر مسجد جامع شیراز حلوا درست می‌کردند.
آداب و آیین‌های ویژه
ابوالقاسم فقیری، پژوهشگری شیرازی در کتاب «آداب و رسوم نوروزی در فارس» خود آورده‌است: « رسم است که دختران دم‌بخت در شب چهارشنبه‌سوری برای بخت‌گشایی به زیارت حضرت احمد ابن موسی شاهچراغ (ع) می‌روند».
آش ابودردا
«فقیری» در این کتاب به پختن آش «ابودردا» در شب چهارشنبه‌سوری اشاره کرده و نوشته‌است: «مراسم دیگری که شیرازیان دارند پختن آشی است به نام آش ابودردا. (ابودردا یا ابوالدردا یکی از صحابه حضرت رسول(ص) مردی حکیم و بسیار عاقل و دانشمند بوده که به سال ۳۹ قمری فوت کرده است به طوری‌که در تواریخ نقل کرده‌اند وی ازج مله جمع‌کنندگان آیات قران بوده و در همه غزوات شرکت داشته‌است). این آش را هم به خاطر درمان بیماری و هم به خاطر بخت‌گشایی می‌پزند».
فال‌گوش ایستادن
فقیری در این کتاب همچنین نوشته است: «فال‌گوش ایستادن هم نزد زنان شیرازی مرسوم است. زنی که بخواهد فال‌گوش بایستد، چادر سر کرده نیت می‌کند در پناه کوچه‌ای، در گوشه‌ای می‌ایستد و بر اساس گفته عابران تفال می‌زند اگر مطابق میلش دید خود را به مرادرسیده می‌داند».
خوردن آجیل شیرین
فقیری درباره دیگر خوردنی‌های ویژه شب چهارشنبه‌سوری شیرازی‌ها آورده‌است: «از جمله خوردنی‌هایی که شب چهارشنبه‌سوری شیرازیان استفاه می‌کنند آجیل چهارشنبه‌سوری است که بدان «آجیل شیرین» هم می گویند، این آجیل مخلوطی است از کشمش، نخودچی، مغزبادام، مغزگردو، انجیر، مویز، توت خشک، کنجد بوداده، شاهدانه، تخمک، گندم برشته، برنجک، قصب، خارک و قیسی است».
چهارشنبه‌سوری در میمند فارس
فقیری در این کتاب درباره رسوم چهارشنبه سوری در میمند فارس نوشته‌است: «رسم این است در این شب، اهالی هر کدام سکه‌ای زیر سر بگذارند و فردای آن روز این سکه را به یک مستمند بدهند.
همچنین رسم است که در شب چهارشنبه‌سوری اهالی میمند لباس‌های چرک خود را می‌شویند به این ترتیب که قضا و بلا از آنها دور شود. روز چهارشنبه‌سوری اهالی به جای دوری نمی‌روند و معتقدند که چهارشنبه آخر سال است و جای دوری نباید رفت».
نظر شما